Dịch từ bản khai thần tích thần sắc làng Nại Tử xã, tổng Phương Quan, phủ Yên Lãng, tỉnh Phúc Yên

Xã Nại Tử vâng sao ngọc phả

Ngọc phả thời Bắc thuộc Đông Hán, do Thượng thư bộ Lễ triều Lê, quản giám tri điện, vâng sao ngọc bảo cổ truyền.

Hoàng đế bệ hạ vâng ban sắc văn, thần hiệu.

Sắc phong cho Đương cảnh Thành hoàng Quốc vương Thiên Tử Đại vương.

Sắc phong cho Đương cảnh Thành hoàng Ả Lữ [Lã] Nàng Đê Đại vương, Hoàng hậu Trưng đế Thánh nữ Phúc thần.

Sắc văn: Dực vận An dân Anh nghị Quả đoạn Chính trực Tuyệt hựu Hiển ứng Tông hưu Chi hoà Tuy hành Ý đức Tề hoà Trinh tĩnh Túy mỹ Diệu vận Kỳ nhẫn Đông Hán Đại vương Lĩnh châu Phúc thần.

Cho phép xã Nại Tử quận Tam Đới xứ Sơn Tây phụng thờ, để thần cùng bảo vệ cho dân ta. Vâng thay!

Xưa vào thời Quang Vũ triều Đông Hán có một người con gái Lạc tướng đất Mê Linh – Phong Châu. Lạc tướng tên là Trưng Nghĩa Dũng, tên chữ là Phúc Bố, vợ là bà Hồng Thị Đào. Vợ chồng đúng là những người tích thiện làm điều nhân đức, hương lửa tam sinh, một nhà thật là phong lưu có thừa vậy. Năm Lạc tướng 42 tuổi, bà phu nhân 43 tuổi mà vẫn chưa sinh con nuôi dưỡng. Vào ngày 12 tháng Giêng ông Trưng nói với phu nhân họ Hoàng rằng:

• Không có sự giàu có bốn biển nào mà không đến lúc nghèo. Không có tuổi thọ như núi cao nào mà không đến lúc chết. Chỉ có là chưa có được con nối dõi thì thường buồn bã. Chi bằng hãy chia phát tài sản để cầu phúc, cầu cho được có con.   

Phu nhân vâng theo lời đó bèn phát chẩn cho người nghèo, sắm sửa lễ bái, khấn với sông núi thần kỳ, lập đàn bố thí. Đến ngày mồng 9 tháng Tư vợ chồng đi lên chùa Hương Tích trên núi lễ bái, rồi ngủ lại trong chùa. Nằm mộng thấy có thần nhân đến nói rằng:

• Gia đình các người có lòng thành. Trời đã soi mệnh, cho viết vào sổ hồng, sau giáng bậc anh hùng quốc chủ, giúp nước an dân. Không phải người phàm ở trần gian vậy.

Vợ chồng nghe lời bỗng tỉnh dậy, trong lòng rất lấy làm vui mừng. Bái tạ rồi trở về nhà của ông Trưng. Từ đó bà có mang. Đến ngày mồng 9 tháng Tư vào giờ Tý ông Trưng thấy ánh sáng chiếu đầy nhà, tự nhiên mơ màng mà thiếp đi, nhìn xa thấy có một ông lão. Ông lão thân mặc áo vải vạn màu, đầu đội mũ hoa, lưng thắt đai vàng, chân đi giày, tay dẫn một người con gái, tự xưng là nữ Kim Tiên, đứng ở một bên giường, nói rằng:

• Ta sịnh ra vào thời Hoàng Đế, du chơi nơi chốn không già, nhàn nhã ở đường suối bàn vậy. Nay vâng sắc lệnh Ngọc Hoàng đem nữ Kim Tiên cho nhà ngươi.

Ông Trưng nói: – Vâng.

Ông lão bay lên không mà đi. Ông Trưng cười lớn ở trong mộng, bỗng tỉnh lại thì bà vợ họ Hoàng đang thai đang chuyển động. Đến mùng 10 giờ Sửu sinh được một người con gái, phong tư tuấn chỉnh, cốt cách dị thường. Hình dáng tuy là nhi nữ nhưng tướng mạo lại như con trai. Mọi người đâu vui mừng, cho là điều lạ. Nhân theo trong mộng đã đứng ở một bên nên đặt tên húy là Trắc, tục gọi là Ả Lã (Lữ). Đến khi trưởng thành gọi là Nàng Đê. Mày cong trăng non, mắt tựa như làn thu thủy. Khi vừa tròn 16 tuổi vườn hồng đầy lá mà chưa có mối lương duyên.

Lúc đó có người Chu Diên, cũng con của Lạc tướng (cha tên Huề [Dương] Thái Bình, mẹ là Hồ Thị Nhữ), tên là Dương Thi Sách. Tuổi đã 29, sinh ngày 10 tháng 6. Nghe nói Ả Lã Nàng Đê có nhan sắc kiều diễm mà tư chất kiên trinh, bèn thưa với Lạc tướng. Lạc tướng nói rằng:

•  Ta và Lạc tướng Phong Châu trước đã có nguyện ước. Nay con lại nghe danh nàng Ả, đó phải chăng là duyên trời định vậy.

Bèn đến hỏi cưới, đón về, tức ngày mồng mười tháng Mười một. Đất Chu Diên hai họ đều cùng vui mừng.

Bấy giờ có người phương Bắc là Tô Định giữ chức Thái thú Giao Chỉ, là người cai trị bạo ngược hà khắc, tạp dịch nặng nề, khiến người phương Nam lầm than oán thán. Tô Định lại ham mê tửu sắc vô độ.  Nghe nói có con gái của Lạc tướng đất Mê Linh là nàng Trưng là người có sắc đẹp phi thường. Hắn liền đem quân đến đóng ở bên sông, rồi xông vào Mê Linh hỏi Trưng công. Trưng công cứ thực mà báo lại, nói rằng:

• Một người con gái há lại gả cho hai chồng?

Tô Định từ tạ rồi lập tức dẫn binh mã tiến thẳng đến Chu Diên, tới nhà Dương Thi để hỏi. Thi Sách tuy là xuất thân văn học song cũng nổi tiếng võ lược, bèn kháng cự lại. Đôi bên mắng rồi đánh nhau. Khi đó Tô Định lập mưu, dùng khí giới trước mà Dương Sách thì tay không. Thi Sách tuy có chí dũng song sao có thể lấy sức bọ ngựa để đánh lại với cỗ xe vạn thặng được. Đến Tử Khê thì Dương công đường cùng mà hóa (tức ngày 11 tháng 12).

Dương Công đã chết. Tô Định tìm giết hết họ tộc Dương. Trưng nữ vương chạy về đất Mê Linh, bàn bạc tình trạng của tên Thái thú. Lạc tướng Trưng công liền chiêu mộ binh sĩ tinh nhuệ làm quân tiên phong. Trưng nữ vương vì căm ghét Tô Định là kẻ tham tàn bạo ngược giết chồng mình nên đã dấy quân đuổi Tô Định. Đánh chiếm được 65 thành ở vùng Lĩnh Nam, tự lập là Vương, tôn phong cho chồng là Quốc vương Thiên tử Đông Hán Đại vương, còn mình thì tự xưng là Quốc [Vương] Thiên Tử, lấy tên Ả Lã Nàng Đê làm tên thụy. 

Nhà Đông Hán lệnh cho Mã Viện đến xâm chiếm, cùng với Vương đánh nhau ở Lãng Bạc. Đánh nhau với Mã Viện từ đầu đến cuối là hơn 150 hiệp. Vương biết tình thế không thể chống đỡ được, nên rút về giữ ở Tử Khê, đóng ở miếu thờ Dương công. Đến đêm nghe tiếng thần ngâm rằng:

• Nam quốc sơn hà, vốn bãi bể thành nương dâu.

Trưng Vương cùng với em là Nhị đem quân rút về cửa khẩu sông Hát nên quân tướng đều đang lộn xộn. Chị em cùng tử chiến, trở nên rất linh thiêng ở cửa sông Hát. Từ Phong Châu đến cửa khẩu sông Hát cộng 72 ngôi đền thờ phụng.

Phường Nại Tử ở Tử Khê nguyên là nơi ông Dương Thi Sách thua trận, chạy đến bãi Thường Nghiêm trong địa phận Nại Tử thì ngã chết. Trưng nữ phục quốc lên ngôi, cho phép phường Nại Tử làm làng hộ nhị, cho miễn tô thuế, phu dịch. Phường Nại Tử ở Tử Khê dâng tấu lên triều đình xin quan cho mỹ tự để thờ. Quan trong triều phong cho ông Dương là Quốc Vương Thiên Tử, ở vào thời Đông Hán nên xưng là Đông Hán Đại vương. Sau lại dâng tấu xin mĩ tự tên thờ. Triều đình không dám đặt tên hiệu mới, nên xưng là Quốc Vương Thiên Tử Ả Lã Nàng Đê Lĩnh Nam Đại vương (yên định được 65 thành ở Lĩnh Nam nên xưng là Lĩnh Nam vương). Sau này trang phường nghe tin Trưng Vương tử trận, khóc như tang người thân, nhận ngày sinh hóa (sinh ngày mồng 9 và 10 tháng Tư, hóa ngày 11 tháng Sáu) mà làm nghi lễ tế tang, phụng thờ.

Kể rằng khi vua [Lê] Thánh Tông còn nhỏ ở chùa Long Khánh, thường được Trưng Vương hiển ứng giúp vận, ngăn hoạn trừ tai. Nên đến đời Hồng Đức tặng là Ý đức Tông hoà Trinh tĩnh Túy mỹ Cung phi Hoàng hậu Lĩnh châu Đại vương. Lệnh các nơi trang phường phụng thờ, không được thay đổi. Ngôi miếu thiêng ở trên song muôn năm được kính ngưỡng, tôn sùng. Vạn đời truyền tụng, hàng năm tiến lễ. Năm năm hương lửa, đời đời nối mãi. Tốt thay, lành thay! Mãi mãi không ngừng.

Tên húy thụy theo như trong tích này. Cùng các ngày khánh hạ tùy dùng, trên là mâm chay, dưới là đồ mặn nấu chín kỹ.

Cúng húy ông Sách – Thiên Tử Đại vương. Dùng lễ áo mã màu xanh thêu gấm.

Cúng húy bà Trắc – Lĩnh châu Đại vương (tức Vua Bà). Lễ mã dùng áo bào sắc ánh vàng.

Lý trưởng Lê Văn Quán thừa sao.